Witwassen

Witwassen is het verbergen en/of een schijnbaar legale status geven aan een voorwerp (meestal geld of goederen) dat afkomstig is uit een misdrijf, zodat het besteed en geïnvesteerd kan worden in de bovenwereld.

Hoewel witwassen meestal gaat over geld, is het Nederlandse begrip witwassen breder. Zo kunnen voorwerpen en rechten ook worden witgewassen. Kortom, alles wat een waarde vertegenwoordigd kan worden witgewassen. Onroerend goed, auto’s, aandelen, maar ook bitcoins.

Witwassen is het plegen van een handeling die erop gericht is een illegaal voorwerp een ogenschijnlijk legale herkomst te geven. Sinds 2001 is witwassen als opzichzelfstaande handeling strafbaar. Het strafbare feit dat er aan vooraf is gegaan (de eigenlijke herkomst van het criminele geld of voorwerp) hoeft niet bestraft te zijn.

Witwassen en het Wetboek van Strafrecht

In titel XXXA van het Wetboek van Strafrecht zijn de volgende vormen van witwassen opgenomen:

• Artikel 420bis: Opzetwitwassen
• Artikel 420bis.1: Eenvoudig witwassen
• Artikel 420ter: Gewoontewitwassen
• Artikel 420quater: Witwassen met redelijk vermoeden
• Artikel 420quater.1: Schuldwitwassen

Straffen variëren tussen 3 maanden en 8 jaar afhankelijk van welke vorm het betreft, Hoe vaak het voorkomt en in welke mate iemand bewust was van zijn rol in het delict. Ook iemands beroep kan een zwaardere straf opleveren. Bankiers, notarissen, advocaten bijvoorbeeld hebben te maken met gedragscodes en hebben juist een poortwachtersfunctie. Vanwege hun voorbeeldfunctie kunnen ze zwaarder bestraft worden en ontzet worden van de uitoefening van het beroep waarin hij het misdrijf heeft begaan. Dit staat beschreven in artikel 420quinquies in het Wetboek van Strafrecht.

Witwassen in fasen

Witwassen kent fasen. Bij de diverse methoden om voorwerpen wit te wassen kunnen drie fasen worden onderscheiden:

1. De plaatsingsfase 
   In deze fase wordt een door criminaliteit verworven voorwerp in het legale financiële verkeer gebracht.
2. De versluieringsfase
   In deze fase wordt er met het voorwerp geschoven en worden financiële constructies opgetuigd teneinde de herkomst lastiger te traceren te maken.
3. De integratiefase
   In deze fase is het illegaal verkregen voorwerp geïntegreerd in het legale financiële systeem. In deze fase zit de rechtvaardigingsfase verwerkt. De rechtvaardigingsfase is het proces om een ogenschijnlijke legale verklaring te geven aan het illegale voorwerp. Als dit is gebeurd dan zit het proces in de integratiefase.

De fases hoeven niet chronologisch te worden doorlopen en ook niet alle fases hoeven te worden doorlopen.

Melden is verplicht

De Financial Intelligence Unit (FIU) is op basis van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) het centrale meldpunt. Hier wordt door instellingen met meldplicht, zoals banken, melding gemaakt van ongebruikelijke transacties. Het niet melden van ongebruikelijke transacties is volgens artikel 1 sub 2 van de wet op de economische delicten strafbaar en kan bestraft worden met een gevangenisstraf van 2 jaar. Dit gaat dus alleen over de meldplicht.