Forensische vaardigheden voor Accountants

Onze beproefde Opleiding Fraudeonderzoek op maat gemaakt en uitgebreid voor controlerend accountants.

Of de accountant het nu wil of niet, als het om fraude en corruptie gaat wordt hij of zij steeds meer belast met de rol van poortwachter.

Die rol dient in uw organisatie praktisch handen en voeten te krijgen, zodat de controlerend accountant over de hierbij horende risico’s naar behoren verantwoording kan afleggen.

Op basis van aanbevelingen van de Werkgroep Fraude van de NBA moet vanaf het derde kwartaal van 2021 forensische expertise worden ingezet gedurende de jaarrekeningcontrole van niet-OOB’s.

Accountantsorganisaties worden op grond van de bovenstaande aanbevelingen geacht in 2021 werk te hebben gemaakt van de inzet van forensische expertise. Als u nog niet bent begonnen, is vandaag bepaald niet te vroeg om dat te gaan doen, maar gelukkig nog steeds op tijd.

De urgentie is hoog

De OOB kantoren zijn al eerder gestart met experimenteren, waarbij zij zijn begonnen met de meest risicovol geachte klanten. De meeste van die kantoren beschikken al langer over een eigen afdeling forensic accounting, die audit support levert.

De niet-OOB kantoren met een vergunning voor wettelijke controles lijken nog niet allen helemaal op streek. Misschien kijken ze de kat uit de boom, zoeken ze nog een vorm die hen het meeste past of wachten ze verdere instructies van toezichthouders af. Uit onze eigen ervaring op basis van verschillende vormen van externe ondersteuning weten we dat de meest accountantsorganisaties nog best grote stappen te nemen hebben. Echter, met toereikende kennis en inzicht zijn die stappen meestal relatief eenvoudig en op korte termijn te nemen. Anderzijds, als u wacht tot het 'busy season' is begonnen, dan zal u de tijd er niet meer voor vinden, terwijl u er juist dan de (meeste) bate van hebt. Kortom, handel nu. Onze Opleiding Forensische vaardigheden exclusief voor controlerend accountants, biedt invulling aan deze vraag.

Haal de vaardigheden in huis

Niet iedere medewerker van een accountantsorganisatie hoeft een forensisch accountant te worden. Het zou mooi zijn als enkele meer ervaren medewerkers binnen uw organisatie de kennis en methodiek beheersen van de frauderisico-analyse (nee, accountants blijken slecht in staat de vraag te beantwoorden “hoe zou ik het doen?”), het fraudeonderzoek en bruikbare inzichten ontwikkelen in effectieve fraude- en corruptie-risicobeheersing. Dan kan uw organisatie beter instaan voor de eerste identificatie van aanwijzingen voor fraude en corruptie tot het verrichten van een review op de kwaliteit op een onderzoek van een door de cliënt ingehuurde specialist. Met die vaardigheden in huis, kan de kwaliteit van de afhandeling van fraude-incidenten aanzienlijk worden verhoogd en daarover aan toezichthouders controleerbaar verantwoording worden afgelegd. Bovendien leert u beter uw cliënten te adviseren over hun risicobeheersing wat betreft fraude- en corruptie, waarin zij zelf uiteraard een belangrijke verantwoordelijkheid hebben.

‘Forensische vaardigheden voor Accountants’ biedt een actueel en praktijkgericht programma. Deelnemers leren de fraude- corruptierisico-analyse te verscherpen. Zij leren hoe een goed programma van eisen eruitziet, waarin ze de belangrijkste kenmerken van een onderzoek vastleggen. Vervolgens gaan ze aan de slag met de middelen en methodes om informatie veilig te stellen en te onderzoeken. Daarbij stellen ze ook een gedetailleerd plan van aanpak op. Tot slot leren ze analyse en conclusies te rapporteren en te presenteren, bijvoorbeeld voor de klant of in de rechtszaal.

forensische vaardigheden accountants opleiding

Programma en tijdsinvestering

Het programma bestaat uit 9 lesdagen van 8 uur. Daarnaast verwachten wij een tijdsinvestering van circa 3 uur per week voor huiswerkopdrachten. Het zwaartepunt ligt op kennis en inzicht, maar vooral op praktische vaardigheden om een fraudeonderzoek volgens een vaste methodiek uit te voeren en te kunnen reviewen. De frauderisico(factoren)analyse, onderzoeksvraag en het onderzoeksplan krijgen tijdens de opleiding ruime aandacht, maar ook het gesprek met het bestuur van de cliënte. Verder ligt de focus op de dagelijkse praktijk van het uitvoeren van een fraudeonderzoek en het volgen van actuele ontwikkelingen.

Tijdens de opleiding oefenen deelnemers veel met realistische praktijkcases, waardoor ze de eigen onderzoeksvaardigheden uitbreiden en verfijnen. Ze leren feiten te scheiden van meningen en visies, om te komen tot gedegen, objectieve conclusies. De colleges zijn klassikaal en interactief, en staan onder leiding van gerenommeerde forensisch accountants en deskundigen. Zij laten deelnemers uitgebreid kennismaken met hun specifieke expertise, zoals interviewtechnieken, e-discovery en asset tracing.

Een overzicht van de onderwerpen bij dit programma

Module 1: Inleiding forensic in de audit en de verschijnselen fraude en corruptie

De opleiding begint met een uitgebreide introductie met aandacht voor de forensische accountancy, met het doel beter in staat te zijn de noodzakelijke frauderisico-analyse op een hoger niveau te brengen. Wat is forensic? Wat heeft forensic van doen met fraude en corruptie. Welke vormen van fraude en corruptie zijn er? Waarom plegen mensen fraude? Welke wet- en regelgeving en normenkader is relevant bij de aanpak van fraude- en corruptierisico vanuit het perspectief van de accountancy (controlestandaarden 315 en 240 en handreikingen 1112, 1127 en 1137)?

De accountant begrijpt wat er onder fraude en corruptie wordt verstaan en hoe het er in de praktijk uit ziet.
De accountant weet onderscheid te maken tussen frauderisicofactoren en de fraude- en corruptierisico’s en kan controleteams begeleiden in de analyse daarvan. Hierbij zal ook de relatie worden gelegd met witwassen en terrorismefinanciering.
De accountant heeft inzicht in kenmerken van een fraudeur.
De accountant begrijpt welke wet- en regelgeving en normenkader relevant is voor fraude- en corruptieonderzoek.
De accountant weet de leiding van zijn cliënte te adviseren over de mogelijkheden van fraude- en corruptierisico-beheersing.

Module 2: De onderzoekshypothese en de uitwerking daarvan

Tijdens deze dag staat de onderzoekshypothese en het daarvan uitwerken in onderzoeksvragen centraal. De juiste onderzoekshypothese en uitwerking daarvan maakt het onderzoek relevant of je het nou zelf uitvoert of er gebruik van wilt maken van je controlewerkzaamheden. Een goede onderzoekshypothese begint bij een goed begrip van de aard van de mogelijke onrechtmatigheid en het juridische kader. Gedegen basiskennis van verschillende soorten en aspecten van de fraude- en corruptie zijn onontbeerlijk voor het uitvoeren van een goed fraude- of corruptieonderzoek. Vervolgens is het van belang door te dringen tot de kern van het probleem. Wie is mijn opdrachtgever? Wat is zijn echte probleem? Hoe past dat in mijn controle? Wat is het doel van het onderzoek? Tevens is er aandacht voor de positie van de onderzoeker en het normenkader waarbinnen gewerkt zal worden.

De accountant begrijpt de basisbegrippen van onderzoeksmethodiek en het relevante juridische kader.
De accountant heeft inzicht in de positie en de vraag van de opdrachtgever.
De accountant begrijpt het belang van een onderzoeksvraag, en is in staat een goede onderzoeksvraag te formuleren en die nader uit te werken in deelvragen.
De accountant weet hoe hij zich moet verhouden tot zijn cliënte als hij zelf een forensisch onderzoek doet of wanneer cliënte daartoe een derde heeft ingehuurd.

Module 3: Het onderzoeksplan

Als de hypothese en de uitwerking daarvan in open onderzoeksvragen eenmaal helder is, moet gekeken worden hoe het onderzoek wordt aangepakt. Een goed onderzoekontwerp leidt tot een herhaalbaar en objectiveerbaar onderzoek, mits deskundig uitgevoerd. Welke stappen moeten worden doorlopen? Hoe wordt het onderzoek gestructureerd? Welke onderzoeksstrategieën worden gevolgd? Maar, ook praktische zaken zoals de samenstelling van het onderzoeksteam, het budget, de planning en de communicatie met de opdrachtgever gedurende het onderzoek komen aan bod. In deze module wordt geoefend met een aantal veelvoorkomende onderzoekshypotheses en ingegaan op de samenwerking met advocaten

De accountant is in staat de onderdelen van een goed onderzoeksplan te benoemen.
De accountant kan de stakeholders binnen een fraudeonderzoek benoemen.
De accountant kan de juiste onderzoeksstrategie bepalen aan de hand van de casus van het fraudeonderzoek.
De accountant weet de verschillende fasen in een fraudeonderzoek te reproduceren.

Module 4: Open Source Intelligence (OSINT)

Beschikken over de juiste gegevens is van cruciaal belang voor een fraudeonderzoek. Tijdens deze dag staat het gebruik van open bronnen/open source intelligence dan ook centraal. Welke bronnen zijn van belang voor het onderzoek? Waarvoor ga ik de bronnen gebruiken? Hoe bepaal ik de authenticiteit van het materiaal? Wat zijn de mogelijkheden en risico’s van bijvoorbeeld zoeken op social media?

De accountant heeft kennis van de soorten bronnen die voor een fraudeonderzoek relevant kunnen zijn.
De accountant kan op ethische wijze gegevens verzamelen.
De accountant weet welke 6 vragen gesteld dienen te worden aan het verzamelde bewijsmateriaal.
De accountant weet hoe met bewijsmateriaal omgegaan dient te worden.

Module 5: Digitaal Rechercheren

Een groot deel van ons (zakelijke) leven speelt zich af in de digitale wereld. Goed kunnen omgaan met digitale informatie is dan ook essentieel. Tijdens deze dag wordt nader ingegaan op digitaal rechercheren. Hoe zit het met praktische zaken als het veiligstellen van data uit computers, mobiele apparaten, de cloud en soms zelfs nog hard-copy? Hoe kan ik het beste omgaan met grote hoeveelheden digitale informatie? Hoe achterhaal ik de herkomst en de echtheid van digitale gegevens? Alle praktische zaken rondom het digitale deel van fraudeonderzoek komen aan bod.

De accountant heeft kennis van de verschillende bronnen die via internet worden aangeboden.
De accountant is in staat om via internet verkregen data juist te interpreteren en te gebruiken in het onderzoeksdossier.

Module 6: Interviewtechnieken

Informatie komt niet alleen uit digitale bronnen. Ook mensen zijn van groot belang tijdens een fraudeonderzoek. Op deze dag staat het interview centraal. Welke soorten interviews zijn er? Hoe bereid je een interview voor? Hoe ga je om met weerstand? Hoe zit het met de ethische kanten van een interview? Hoe kun je een verhaal verifiëren? En hoe ga je om met verslaglegging? In de middag ga je praktisch aan de slag met een trainingsacteur.

De accountant weet welke verschillende vormen van interviews bestaan.
De accountant weet hoe hij het doel van een interview bepaalt en hoe een verhoorplan kan worden opgesteld.
De accountant is in staat om een interview uit te voeren en kan daarbij omgaan met weerstand.
De accountant is in staat om een goed interviewverslag te schrijven.

Module 7: Analyseren en onderzoeksdossier

Nadat alle informatie is verzameld (fysiek, digitaal en via interviews) is het zaak om de gegevens te analyseren. Hoe beoordeel ik de informatie, en welke normen hanteer ik hierbij? Wat is het verschil tussen beoordeling en waarheidsvinding? Hoe herken ik afwijkingen en hoe leg ik verbanden? Hoe ga ik om met tunnelvisie, redenatievalkuilen en tegenspraak? Hoe leg ik verantwoording af over mijn methode? Hoe ga ik om met kennisoverschot? Al deze zaken komen ook aan bod bij het opstellen van het onderzoeksdossier.

De accountant kent het verschil tussen evalueren en analyseren, tussen beoordeling en waarheidsvinding.
De accountant is in staat vast te stellen aan welke normen/regelgeving wordt getoetst.
De accountant kan binnen een fraudeonderzoek omgaan met onzekerheid, tunnelvisie, redenatievalkuilen.
De accountant is in staat op juiste wijze een onderzoeksdossier vast te stellen.

Module 8: Concluderen, adviseren en rapporteren

Tijdens deze dag staat het afronden van het onderzoek en het opstellen van het eindrapport centraal. Heb ik mijn hoofdvraag beantwoord? Hoe bepaal ik of mijn onderzoeksbevindingen voldoen aan de verwachtingen van de opdrachtgever? Wanneer kan de onderzoeker ook optreden als adviseur? Hoe ziet een goed onderzoeksrapport eruit? Wie is de lezer/gebruiker van het rapport? Waar wordt het rapport voor gebruikt? Wat komt in het rapport en wat in het onderzoeksdossier? In hoeverre kan de opdrachtgever invloed uitoefenen op het rapport? Naast dit soort vragen is er ook aandacht voor taal en woordgebruik, leesbaarheid en het schrijven van een goede samenvatting.

De accountant kent het verschil tussen waarheidsvinding en oordelen.
De accountant kent verschillende rollen van fraudeonderzoeker, deskundige en adviseur en kan daarnaar handelen.
De accountant weet wat in een rapport thuishoort en wat in een dossier.
De accountant is voorbereid op een review van zijn dossier door de controlerend accountant.
De accountant is in staat een goed leesbaar rapport te schrijven.

Module 9: Eindrapport schrijven en presenteren

In deze fase krijgt de cursist de tijd om te werken aan het eindrapport. Het is mogelijk om vragen te stellen en de eerste conceptversie van het rapport wordt van commentaar voorzien. Het is niet alleen van belang om een inhoudelijk en goed leesbaar rapport te schrijven, maar ook om het goed te kunnen presenteren. Daarom staat deel twee van module 9 in het teken van presentatietechnieken. Er wordt ingegaan op terugbrengen van het onderzoek tot de essentie en dit op heldere wijze overbrengen aan het publiek, maar ook als onderdeel van de management letter.

De accountant is in staat een goed leesbaar eindrapport te schrijven.
De accountant weet hoe zijn bevindingen kunnen bijdragen aan de management letter
De accountant is in staat een goede presentatie te geven.

Docenten bij deze opleiding

Drs. Peter Schimmel RA CFE

Owner Deskundigonderzoek.nl
Specialist investigations & integrity management

Drs. Evert Jan Lammers RA, RFA

Partner van EBBEN,

GRC, integrity and fraud expert

Dr. Ludo Block CFE, CIPP/E

Zelfstandig onderzoeker,

Associate partner Grant Thornton Slovenië

Drs. Marcel Westerhoud CFE, CIA, CISSP, SCF

Partner van EBBEN
(digital) forensics en Ediscovery

Drs. Marnix Willems

Psycholoog en interview trainer
Q&A Academy

Erkende opleiding

Deze opleiding is erkend door het Nederlands Instituut Van Register Experts.

€ 4.900,-